Toen afscheid nemen op afstand de enige optie was

De telefoon van mijn man gaat."Huh, mijn tante? Die belt nooit." Zodra hij opneemt, weet ik wat er aan de hand is:"Mijn oma is overleden."

Een deel van mijn man zijn familie woont in Australië — zijn tante, haar kinderen en kleinkinderen. Ze wonen er al jarenlang, en met hun eigen vakantieverblijf daar, zijn ze niet van plan ooit terug te keren. Zelfs oma bracht meerdere winters in Australië door. En wie wil er nou níet business klas vliegen voor zo’n reis?

Zijn oma is 99 geworden. Elke keer als zijn tante op vakantie ging, nam ze extra kleding mee — voor het geval dat. Je weet het maar nooit.

En dan gebeurt het.

Maar het is 2021. Midden in de coronapandemie. Australië is gesloten. Niemand mag erin of eruit.

Ze kunnen niet komen.

"Ik kan wel een afscheidsreportage maken"

"Er is een livestream" zegt mijn man."Dan kunnen ze alles in real-time volgen."

Maar de condoleance, die de avond vóór dat de uitvaart plaatsvindt, wordt niet gestreamd. Ik stel voor om foto's te maken. "Misschien willen jullie ze niet bekijken. Of misschien juist wel. Maar dan hebben jullie in elk geval de keuze."

De familie stemt toe, maar ze wisten niet wat ze moesten verwachten.

Condoleance en kistsluiting

Tijdens de condoleance komt iemand naar me toe."Zou je wat foto's kunnen maken van oma in de kist? De achterkleinkinderen durven nu niet te kijken. Maar misschien willen ze later tóch nog iets zien."

Ik weet waarom ik hier ben, en ik weet hoe waardevol dit soort verzoeken later kunnen zijn. Ze vragen me zelfs om ook het sluiten van de kist vast te leggen."Dan voelt het alsof we er in Australie toch bij waren."

Diezelfde avond bewerk ik de foto's en zet ze meteen in een online galerij. Nog geen uur later krijg ik een melding: De foto's zijn bekeken en gedownload.

De uitvaart

Op de dag van het afscheid registreer ik elk detail: De bloemen. De kaartjes. De tekeningen van de achterkleinkinderen uit Australië. De emoties van de sprekers, het samenzijn van de familie.

Want een livestream laat veel zien —maar niet de blik in iemands ogen. Niet de hand op een schouder. Niet het trillen van iemands lip.

"Heb je álle bloemen wel vastgelegd? Want die zijn zo mooi.", vraagt iemand. De bloemen waren met zorg gekozen. Ze wilden die nog eens kunnen bewonderen. Natuurlijk zorg ik dat ook dat wordt meegenomen.

Binnen twee dagen staat de complete reportage online. De hele rouwdienst, in beeld. Voor iedereen die er niet bij kon zijn — maar nu tóch de momenten kon beleven.

Een blijvende herinnering

Mijn man zijn tante reageert dankbaar: "We zijn ontzettend blij met de foto’s. Het is geweldig dat je er was en dit voor ons hebt gedaan."

Mijn man en zwager verrassen de familie met een prachtig bedankje: Ze laten mij een album maken, met de naam van oma en een persoonlijke tekst op de kaft. Het wordt nog steeds regelmatig bekeken. Vooral als de familie over is, dan wordt het album erbij gepakt en praat de hele familie over moeder, oma en overgrootmoeder. Worden de herinneringen weer opgehaald.

Waarom afscheidsfotografie ertoe doet

Dit is voor mij de bevestiging. Dat afscheidsfotografie geen ‘extraatje’ is .Het is van onschatbare waarde.

Voor de mensen die er niet bij konden zijn. Voor wie het gemis groot is. Voor wie terug wil kunnen kijken naar hoe het was —zoals het was. Echt.